Οι Αποκρυφιστικές Προελεύσεις του Συμβολισμού

Ο Συμβολισμός ήταν κάτι περισσότερο από ένα απλό καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό κίνημα στα τέλη του 19ου αιώνα,  ήταν μια πνευματική και φιλοσοφική εξέγερση που επιδίωκε να ξεφλουδίσει την υλική επιφάνεια της πραγματικότητας για να αποκαλύψει μια βαθύτερη, κρυμμένη αλήθεια. Αναδυόμενος ως αντίδραση στον θετικισμό, τον υλισμό και τις απανθρωποποιητικές επιπτώσεις της βιομηχανικής εποχής, ο Συμβολισμός βρήκε γόνιμο έδαφος στο έδαφος του αποκρυφισμού, του μυστικισμού και της εσωτερικής σκέψης. Στην καρδιά του, ο Συμβολισμός ήταν μια σύγχρονη εκδοχή των αρχαίων μεταφυσικών αναζητήσεων,  επαναπροσδιορισμένη μέσα από την ποίηση, τη ζωγραφική και την πνευματική έρευνα.

Ιστορικό και Κοινωνικό Πλαίσιο

occult artΤο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην Ευρώπη ήταν μια εποχή βαθιών μετασχηματισμών. Η Βιομηχανική Επανάσταση είχε αλλάξει δραματικά την καθημερινή ζωή,  εισάγοντας τη μηχανοποιημένη εργασία, την πυκνή αστικοποίηση και μια ραγδαία επιτάχυνση της επιστημονικής ανακάλυψης. Με αυτές τις αλλαγές ήρθε μια αυξανόμενη απογοήτευση από τον κόσμο. Οι βεβαιότητες της θρησκευτικής πίστης αντικαθίσταντο από τον κοσμικό ορθολογισμό και το ρομαντικό όραμα της φύσης ως πνευματικής δύναμης υποχωρούσε μπροστά στον βιομηχανικό καπιταλισμό. Εν μέσω αυτής της πολιτιστικής αναταραχής, πολλοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι αναζήτησαν μια βαθύτερη, πιο μυστικιστική ενασχόληση με τη ζωή. Ο συμβολισμός προέκυψε από αυτή την αναζήτηση νοήματος.

Ταυτόχρονα, η Ευρώπη βίωνε ένα κύμα πνευματικής αναγέννησης. Η απογοήτευση από τους παραδοσιακούς χριστιανικούς θεσμούς δημιούργησε ένα πολιτιστικό κενό που γρήγορα γέμισε με εναλλακτικές πνευματικότητες: πνευματισμό, μεσμερισμό και την άνοδο της Θεοσοφίας. Αρχαία εσωτερικά συστήματα,  ερμητισμός, γνωστικισμός, αλχημεία,  ανακαλύφθηκαν ξανά και διαδόθηκαν. Μυστικές εταιρείες και απόκρυφες στοές πολλαπλασιάστηκαν, προσφέροντας μια πνευματική αντι-αφήγηση στο κυρίαρχο ορθολογιστικό ήθος.

Ο συμβολισμός, ως κίνημα, αγκάλιασε αυτή την ατμόσφαιρα μαγικής και μεταφυσικής περιέργειας. Οι ασκούμενοί του στράφηκαν εσωστρεφώς, απορρίπτοντας τον υλισμό υπέρ του ονείρου, του μύθου και του ιερού. Με αυτόν τον τρόπο, ο συμβολισμός έγινε η καλλιτεχνική έκφραση μιας βαθύτερης πολιτιστικής λαχτάρας: της επιθυμίας επανασύνδεσης με το πνευματικό βασίλειο σε έναν ολοένα και πιο μηχανοποιημένο και αποξενωτικό κόσμο.

Λογοτεχνικές Προελεύσεις

Η προέλευση του συμβολισμού μπορεί να εντοπιστεί πιο άμεσα στη λογοτεχνία,  ιδιαίτερα στη γαλλική ποίηση. Τα έργα του Charles Baudelaire, ειδικά ο τόμος του 1857 Les Fleurs du Mal (Άνθη του Κακού), αναφέρονται συχνά ως οι πνευματικοί και αισθητικοί πρόδρομοι της συμβολιστικής τέχνης. Η ποίηση του Baudelaire είναι πλούσια σε θέματα φθοράς, ομορφιάς, ερωτισμού και μεταφυσικής λαχτάρας. Χρησιμοποίησε πυκνή μεταφορά και μουσική γλώσσα για να υποδηλώσει συναισθήματα και ιδέες που αψηφούσαν την ορθολογική εξήγηση. Αντλούσε επίσης σε μεγάλο βαθμό από την απόκρυφη εικονοποιία, ιδιαίτερα στην επίκληση του αγγελικού και του δαιμονικού.

Μετά τον Baudelaire, ποιητές όπως ο Stéphane Mallarmé, ο Paul Verlaine και ο Arthur Rimbaud συνέχισαν αυτήν την τάση, ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Ο Mallarmé, για παράδειγμα, πίστευε στις μαγικές ιδιότητες της γλώσσας, οραματιζόμενος το ποίημα ως ένα είδος πνευματικής τελετής ικανής να επικαλεστεί κρυμμένα βασίλεια. Χρησιμοποίησε τη σύνταξη και την αφαίρεση για να δημιουργήσει στίχους που ήταν σκόπιμα δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν, αναγκάζοντας τον αναγνώστη σε μια πράξη ερμηνευτικής δημιουργίας,  μια πνευματική εμπλοκή.

Αυτοί οι ποιητές εμπνεύστηκαν επίσης από τον Edgar Allan Poe, τον οποίο ο Baudelaire μετέφρασε και υποστήριξε. Ο συνδυασμός τρόμου, ομορφιάς και μεταφυσικού συμβολισμού από τον Πόε παρείχε ένα σχέδιο για τους Συμβολιστές. Το συμβολιστικό ποίημα δεν ήταν ένας καθρέφτης της πραγματικότητας αλλά ένα τελετουργικό όργανο, ένα ξόρκι, ένα μάντρα, μια επίκληση ανώτερων αληθειών.

Επιστήμη και Μυστικισμός

Οι Συμβολιστές δεν ήταν αντιεπιστημονικοί, αλλά μάλλον επέκριναν τη στενότητα του επιστημονικού υλισμού. Πίστευαν ότι το λογικό μυαλό από μόνο του δεν μπορούσε να εξηγήσει την πληρότητα της ανθρώπινης εμπειρίας, ιδιαίτερα εκείνα τα πεδία του συναισθήματος, του ονείρου, της διαίσθησης και του ιερού. Στην πραγματικότητα, οι επιστημονικές πρόοδοι της εποχής,  στον ηλεκτρομαγνητισμό, την αστρονομία και αργότερα στην κβαντική φυσική,  ενίσχυσαν στην πραγματικότητα τις Συμβολιστικές ιδέες σχετικά με τις αόρατες δυνάμεις που διαμορφώνουν τον ορατό κόσμο.

Για παράδειγμα, η ανακάλυψη των ακτίνων Χ και των ραδιοκυμάτων αποκάλυψε ότι η πραγματικότητα εκτεινόταν πέρα από τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης. Για τους Συμβολιστές στοχαστές, αυτή ήταν μια βαθιά επιβεβαίωση των μυστικιστικών ιδεών που διατηρούσαν εδώ και καιρό οι απόκρυφες παραδόσεις. Ακριβώς όπως οι αλχημιστές είχαν μιλήσει για αόρατες ενέργειες και κρυφές αντιστοιχίες, οι επιστήμονες τώρα ανακάλυπταν εμπειρικά στοιχεία αόρατων φαινομένων. Το σύμπαν, όπως φαινόταν, ήταν πιο μυστηριώδες και πολυδιάστατο από ό,τι είχε προτείνει ο ορθολογισμός του Διαφωτισμού.

Αυτή η σύγκλιση της επιστήμης και του μυστικισμού δημιούργησε ένα εύφορο έδαφος για την εξερεύνηση των Συμβολιστών. Οι καλλιτέχνες άρχισαν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως μάντεις,  ικανούς να διαισθάνονται κοσμικές δομές και πνευματικές πραγματικότητες που η επιστήμη μόλις άρχιζε να διακρίνει. Αυτή η ευθυγράμμιση είναι ιδιαίτερα εμφανής στα γραπτά Θεοσοφιστών όπως η Έλενα Μπλαβάτσκι, η οποία συνδύασε αρχαία πνευματικά δόγματα με τη σύγχρονη επιστήμη, προτείνοντας ότι όλη η ύλη ήταν μια εκδήλωση πνευματικής δόνησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η συμβολιστική τέχνη και λογοτεχνία έγιναν μια γέφυρα μεταξύ της εμπειρικής γνώσης και της εσωτερικής σοφίας. Μέσα από το έργο τους, οι συμβολιστές προσπάθησαν να διατυπώσουν αλήθειες που βρίσκονταν πέρα από την κατανόηση της μέτρησης και της παρατήρησης, επιβεβαιώνοντας την ιερότητα του ίδιου του μυστηρίου.

Τέχνη στον Συμβολισμό

occult artΟπτικά, η συμβολιστική τέχνη απομακρύνθηκε από τις συμβάσεις του Ρεαλισμού και του Ιμπρεσιονισμού. Αντί να επικεντρώνονται στις επιφανειακές εμφανίσεις, οι συμβολιστές ζωγράφοι επιδίωξαν να μεταφέρουν εσωτερικές αλήθειες,  καταστάσεις συνείδησης, μυθικά αρχέτυπα και πνευματικές γνώσεις. Τα έργα τους συχνά παρουσιάζουν ονειρικά τοπία, αλληγορικές φιγούρες και πλούσια σε στρώσεις σύμβολα που αποσκοπούσαν στην πρόκληση στοχασμού και όχι στην άμεση αναγνώριση.

Ο Γκυστάβ Μορώ, για παράδειγμα, δημιούργησε φανταστικές εικόνες γεμάτες με θρησκευτικές και μυθολογικές αναφορές. Ο πίνακάς του Δίας και Σεμέλη δεν είναι απλώς μια απεικόνιση μιας κλασικής ιστορίας ,  είναι ένα όραμα θεϊκής έκστασης και εκμηδένισης, αποδοσμένο με πλούσια λεπτομέρεια. Ομοίως, ο Οντιλόν Ρεντόν δημιούργησε έργα που φαίνεται να αναδύονται από το ασυνείδητο: αιωρούμενα μάτια, φασματικά πρόσωπα και μυστικιστική χλωρίδα κοσμούν τις αινιγματικές του συνθέσεις. Αυτές οι εικόνες παρακάμπτουν τη λογική και μιλούν απευθείας στην ψυχή.

Η συμβολιστική τέχνη ήταν επίσης βαθιά προσωπική. Οι καλλιτέχνες δεν ενδιαφέρονταν για την αντικειμενική αναπαράσταση αλλά για την απόδοση των εσωτερικών τους κόσμων. Αυτή η προσέγγιση ευθυγραμμιζόταν με την πνευματική πεποίθηση ότι η τέχνη θα μπορούσε να είναι ένα όχημα για μεταμόρφωση. Το να βλέπεις έναν συμβολιστικό πίνακα σήμαινε ότι εισέρχεσαι σε έναν χώρο στοχασμού, μια οπτική θεουργία που θα μπορούσε να ανυψώσει το πνεύμα.

Πολλοί συμβολιστές καλλιτέχνες επηρεάστηκαν άμεσα από εσωτεριστικές διδασκαλίες. Ο Ζαν Ντελβίλ, Βέλγος ζωγράφος και Θεοσοφιστής, χρησιμοποίησε συνειδητά την τέχνη του για να οπτικοποιήσει πνευματικές αλήθειες. Οι καμβάδες του παρουσιάζουν ένα κοσμικό δράμα φωτός, μορφής και υπέρβασης, που έχει τις ρίζες του στη μεταφυσική του ανατολικού και δυτικού μυστικισμού.

Εσωτερικές Ρίζες

Ο συμβολισμός ήταν βυθισμένος στον εσωτερισμό από την έναρξή του. Η οπτική γλώσσα και οι θεματικές ανησυχίες του κινήματος αντλούν σε μεγάλο βαθμό από τον Ερμητισμό, τον Γνωστικισμό, τον Νεοπλατωνισμό, την αλχημεία και την Καμπάλα. Όλες αυτές οι παραδόσεις τονίζουν την ύπαρξη κρυφών αληθειών και τη συμβολική φύση της πραγματικότητας ,  μια τέλεια αντιστοιχία με την κοσμοθεωρία του Συμβολισμού.

Ο Ερμητισμός, για παράδειγμα, διδάσκει ότι όλα τα πράγματα αντιστοιχούν «όπως πάνω, έτσι και κάτω», μια έννοια που αντικατοπτρίζεται στην έμφαση του Συμβολισμού στην αναλογία και τη μεταφορά. Η αλχημεία, εν τω μεταξύ, παρείχε ένα ισχυρό πλαίσιο για προσωπικό και καλλιτεχνικό μετασχηματισμό. Η αλχημική διαδικασία της μεταστοιχείωσης των βασικών μετάλλων σε χρυσό γινόταν κατανοητή συμβολικά ως ο καθαρισμός της ψυχής. Πολλά έργα του Συμβολισμού μπορούν να ερμηνευθούν ως αλχημικά ταξίδια, στάδια μύησης, θανάτου και αναγέννησης.

Η Καμπαλιστική εικονοποιία αφθονεί επίσης στην τέχνη και τη λογοτεχνία του Συμβολισμού. Το Δέντρο της Ζωής, το Σεφιρότ και οι μυστικιστικές ερμηνείες των γραμμάτων και των αριθμών προσέφεραν ένα πλούσιο συμβολικό λεξιλόγιο. Καλλιτέχνες και συγγραφείς ασχολήθηκαν με αυτά τα συστήματα όχι ως δόγμα, αλλά ως ζωντανές παραδόσεις, οχήματα για τις δικές τους πνευματικές γνώσεις.

Η Θεοσοφία χρησίμευσε ως μια σύγχρονη γέφυρα προς αυτές τις αρχαίες διδασκαλίες. Ιδρυμένη από την Έλενα Μπλαβάτσκι και τον Χένρι Στιλ Όλκοτ το 1875, η Θεοσοφική Εταιρεία έγινε κόμβος για τους Συμβολιστές στοχαστές. Η κοσμολογία της, η οποία συνδύαζε τον Ινδουισμό, τον Βουδισμό, τον Ερμητισμό και τη σύγχρονη επιστήμη, παρείχε μια πνευματική βάση για πολλούς συμβολιστές καλλιτέχνες.

Απόκρυφα Τάγματα και Τέχνη

Εκτός από την επιρροή που έλαβαν από την εσωτερική φιλοσοφία, πολλοί Συμβολιστές καλλιτέχνες συμμετείχαν ενεργά σε απόκρυφες οργανώσεις. Αυτά τα τάγματα προσέφεραν όχι μόνο πνευματική καθοδήγηση αλλά και μια καλλιτεχνική κοινότητα που μοιραζόταν τους μεταφυσικούς στόχους του Συμβολισμού.

Ένα από τα πιο επιδραστικά ήταν το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής, το οποίο αριθμούσε μεταξύ των μελών του συγγραφείς, καλλιτέχνες και μάγους. Η Χρυσή Αυγή έδινε έμφαση στην τελετουργική μαγεία, τα ταρώ, την αστρολογία και την Καμπαλιστική πρακτική, όλα εκ των οποίων βρήκαν οπτική έκφραση στην συμβολιστική τέχνη. Η δομή της μύησης, με τους ανοδικούς βαθμούς φώτισης, ήταν παράλληλη με το ταξίδι του καλλιτέχνη από την ψευδαίσθηση στην αλήθεια.

Ο Ροδοσταυρισμός είχε επίσης βαθύ αντίκτυπο. Ο Ζοζεφίν Πελαντάν, Γάλλος συγγραφέας και Ροδοσταυριανός, ίδρυσε το Salon de la Rose+Croix στο Παρίσι, το οποίο παρουσίαζε τη συμβολιστική τέχνη που ευθυγραμμιζόταν ρητά με τις εσωτερικές και πνευματικές αξίες. Αυτές οι εκθέσεις δεν ήταν απλώς εκθέσεις τέχνης, ήταν τελετουργίες αποκάλυψης, παρουσιάζοντας την τέχνη ως ιερή πράξη.

Ο Τεκτονισμός, αν και παλαιότερος, συνέχισε να εμπνέει τους Συμβολιστές μέσω της χρήσης τελετουργίας, ιερής γεωμετρίας και συμβολικής αρχιτεκτονικής. Πολλοί καλλιτέχνες υιοθέτησαν την Τεκτονική εικονογραφία, πυξίδες, πυραμίδες, παντογνώστες οφθαλμούς, όχι για διακοσμητικό αποτέλεσμα αλλά ως σημαντικά σημάδια που υποδεικνύουν πνευματικές αλήθειες.

Αυτές οι τάξεις δεν παρείχαν απλώς περιεχόμενο για την συμβολιστική τέχνη. Διαμόρφωσαν τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες σκέφτονταν το λειτούργημά τους. Το να είσαι καλλιτέχνης σήμαινε να είσαι ένα είδος μυημένου, επιφορτισμένου με την αποκάλυψη του αόρατου μέσα από την ομορφιά και το σύμβολο.

Σημασία των Συμβόλων

occult artΤα σύμβολα βρίσκονται στην καρδιά του συμβολιστικού έργου. Σε αντίθεση με τις αλληγορίες, οι οποίες έχουν σταθερές έννοιες, τα σύμβολα είναι ρευστά, διφορούμενα και πολυεπίπεδα. Δεν είναι γρίφοι που πρέπει να λυθούν, αλλά μυστήρια που πρέπει να βιωθούν. Για τους Συμβολιστές, η δύναμη ενός συμβόλου έγκειται στην ικανότητά του να προκαλεί μια κατάσταση συνείδησης, να ανοίγει έναν χώρο για στοχασμό και εσωτερικό μετασχηματισμό.

Αυτή η φιλοσοφία είχε τις ρίζες της σε αρχαίες μυστικιστικές παραδόσεις, όπου τα σύμβολα δεν ήταν απλώς αναπαραστάσεις αλλά ζωντανές δυνάμεις. Στην ερμητική παράδοση, για παράδειγμα, ένα φίδι δεν ήταν απλώς ένα σημάδι κινδύνου ή αναγέννησης, ήταν μια δυναμική ενέργεια, μια παρουσία. Ομοίως, οι Καμπαλιστές πίστευαν ότι κάθε εβραϊκό γράμμα έφερε θεϊκή δύναμη.

Οι συμβολιστές καλλιτέχνες και συγγραφείς υιοθέτησαν αυτή την προσέγγιση ολόψυχα. Ένας κύκνος θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει την αγνότητα, τη μεταμόρφωση ή τον θάνατο, όλα ταυτόχρονα. Μια σκάλα θα μπορούσε να είναι μια μεταφορά για την πνευματική άνοδο, το ψυχολογικό βάθος ή τη δομή του κόσμου. Η ασάφεια ήταν σκόπιμη, προσκαλώντας τον θεατή ή τον αναγνώστη σε μια ενεργή σχέση με το έργο.

Τα σύμβολα χρησίμευαν επίσης ως ένα είδος παγκόσμιας γλώσσας, μια Εσπεράντο της ψυχής. Σε έναν κόσμο διαιρεμένο από εθνικές, γλωσσικές και ιδεολογικές διαφορές, οι Συμβολιστές ήλπιζαν ότι τα σύμβολα θα μπορούσαν να μιλήσουν απευθείας στο ανθρώπινο πνεύμα. Αυτή η πεποίθηση έδινε στο έργο τους μια διαχρονική, υπερβατική ποιότητα.

Καλλιτέχνες

symbolism artΕνώ το συμβολιστικό κίνημα ήταν ευρύ και ποικίλο, αρκετοί καλλιτέχνες ξεχωρίζουν για τη μοναδική ενσωμάτωση των απόκρυφων θεμάτων και αισθητικής.

Γκουστάβ Μορώ (Γαλλία): Ίσως ο κατεξοχήν συμβολιστής ζωγράφος, το έργο του Μορώ είναι μια πλούσια σύντηξη κλασικού μύθου, θρησκευτικής εικονογραφίας και ψυχολογικού βάθους. Ο πίνακάς του Δίας και Σεμέλη είναι μια οπτική συμφωνία χρώματος και πολυπλοκότητας, που απεικονίζει τη θεϊκή ένωση και την εξόντωση.

Οντιλόν Ρεντόν (Γαλλία): Τα σχέδια με κάρβουνο και τα παστέλ του Ρεντόν είναι βαθιά εσωστρεφή. Τα θέματά του, φαντάσματα, αιωρούμενα κεφάλια και ασώματα μάτια, προκαλούν το ασυνείδητο και τα πνευματικά επίπεδα. Γοητευόταν από τα όνειρα, την ανατολική θρησκεία και τη μυστικιστική φιλοσοφία.

Ζαν Ντελβίλ (Βέλγιο): Ένας αφοσιωμένος Θεοσοφιστής, ο Ντελβίλ χρησιμοποίησε την τέχνη του για να απεικονίσει την πνευματική εξέλιξη. Οι πίνακές του, γεμάτοι με ακτινοβόλα όντα, ιερές γεωμετρίες και θεϊκές ιεραρχίες ,  προορίζονταν ως εργαλεία διαλογισμού για τον θεατή.

Φερνάν Κνόπφ (Βέλγιο): Γνωστός για τα αιθέρια πορτρέτα και τα αινιγματικά σκηνικά του, ο Κνόπφ εξερεύνησε τις δυαδικότητες του εαυτού και του άλλου, του ονείρου και της πραγματικότητας. Τα έργα του συχνά παρουσιάζουν ανδρόγυνες φιγούρες, καθρέφτες και μυστηριώδη αρχιτεκτονική.

Κάρλος Σβάμπε (Γερμανία/Γαλλία): Η τέχνη του Σβάμπε εξερευνά θέματα θανάτου, μύησης και μυστικιστικού οράματος. Το έργο του “Ο Θάνατος και ο Τυμβωρύχος” παρουσιάζει τη θνητότητα όχι ως τέλος αλλά ως ιερό πέρασμα.

Αυτοί οι καλλιτέχνες δεν απεικόνιζαν απλώς εσωτερικές ιδέες, τις βίωναν. Τα εργαστήριά τους ήταν ιερά, τα έργα τους επικλήσεις, οι ζωές τους πνευματικά ταξίδια.

Η Παρακμή του Συμβολισμού και η Κληρονομιά του

medusa Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Συμβολισμός άρχισε να χάνει την κεντρική του θέση στην καλλιτεχνική πρωτοπορία. Η άνοδος του Μοντερνισμού έφερε νέες προτεραιότητες, αφαίρεση, πολιτική δέσμευση και ρήξη με την παράδοση. Ωστόσο, ο Συμβολισμός δεν εξαφανίστηκε. Μεταμορφώθηκε.

Ο σουρεαλισμός κληρονόμησε πολλές συμβολιστικές ανησυχίες, ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του για τα όνειρα, το ασυνείδητο και το μυστικιστικό. Καλλιτέχνες όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί και ο Μαξ Ερνστ εξερεύνησαν τα εσωτερικά τοπία με μια ψυχολογική ένταση που απηχούσε τον Ρεντόν και τον Κνοπφ.

Αφηρημένοι καλλιτέχνες όπως ο Βασίλι Καντίνσκι και ο Πιετ Μοντριάν, επηρεασμένοι από τη Θεοσοφία και την εσωτερική γεωμετρία, συνέχισαν την συμβολιστική επιδίωξη της πνευματικής έκφρασης μέσω της μορφής και του χρώματος. Ακόμα και στη σύγχρονη τέχνη, οι ηχώ του Συμβολισμού παραμένουν. Η πρόσφατη αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τη μαγεία, την αστρολογία και τον μυστικιστικό συμβολισμό μεταξύ νέων καλλιτεχνών μιλά για τη διαρκή έλξη του Συμβολισμού.

Στη λογοτεχνία, μορφές όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και ο Ίταλο Καλβίνο έχουν αξιοποιήσει τις συμβολιστικές τεχνικές για να δημιουργήσουν πυκνά, μεταφυσικά κείμενα. Στη μουσική, συνθέτες όπως ο Αλεξάντερ Σκριάμπιν προσπάθησαν να υλοποιήσουν τα συμβολιστικά ιδανικά μέσω της συναισθησίας και της πνευματικής σύνθεσης.

Τελικά, η κληρονομιά του συμβολισμού δεν περιορίζεται στην ιστορία. Ζει ως μια ισχυρή υπενθύμιση ότι η τέχνη μπορεί να είναι μια πνευματική πράξη, ότι πέρα από τις επιφανειακές φαινομενικότητες βρίσκεται ένα σύμπαν κρυφών αληθειών, προσβάσιμο όχι μέσω της λογικής αλλά μέσω του οράματος, του συμβόλου και της ψυχής.

Πηγές:

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *