Μια μικρή εισαγωγή πριν αρχίσω να μιλώ για την προσωπικότητα που απαντά στο όνομα “Έρικ Σμυρναίος”, καθώς είναι η πρώτη μας αναρτημένη συνέντευξη. Σκοπός μας είναι μέσα από κάθε συνέντευξη να γνωρίζετε λίγο καλύτερα το άτομο και να μην αναλωνόμαστε στις ίδιες ερωτήσεις που μπορεί να έχουν απαντήσει σε άλλες συνεντεύξεις, εκτός βέβαια αν είμαστε ο πρώτος χώρος που δίνουν συνέντευξη οπότε εκεί θα δείτε και άλλα πράγματα. Προσωπικά είχα την χαρά να έρθω σε επαφή με τον Έρικ μέσα από τα βιβλία του πρώτα και μετά από μια τυχαία κλήση μέχρι και την συνεργασία μας στο Pagan Voice όπου κάθε μήνα φιλοξενεί την στήλη του “Ειδήσεις από ένα Παράξενο Σύμπαν“.
Ήρθε η ώρα να τον γνωρίσετε και εσείς και σε περίπτωση που δεν ξέρατε κάτι για τον ίδιο, μέχρι να τελειώσετε την ανάγνωση, θα ξέρετε!
Ποιος είναι ο Έρικ ως άνθρωπος και ποιος ως συγγραφέας;
Λίγα λόγια για μένα: Γεννήθηκα το 1970 στην Αγγλία, στο Swindon, μια μικρή πόλη που βρίσκεται στα περίχωρα του Cardiff και κοντά στα σύνορα Αγγλίας-Ουαλίας. Είμαι κατά το ήμισυ Έλληνας και κατά το ήμισυ Φινλανδός, φέρω δηλαδή γονίδια από δυο λαούς που αν και θεμελιωδώς διαφορετικοί μεταξύ τους, έχουν κάποια ιδιότυπα κοινά στοιχεία, την αγάπη για το όνειρο, μια έκδηλη τάση προς τον μυστικισμό και μια πλούσια μυθολογία που έχει αντέξει στο άγγιγμα του χρόνου. Από το 1994 και μετά ζω μόνιμα στην Ελλάδα, εργάζομαι στην Αθήνα και παράλληλα ασκώ τα προσωπικά μου ενδιαφέροντα που είναι το διάβασμα-κυρίως βιβλίων εναλλακτικής έρευνας και μυθιστορημάτων που κινούνται στο χώρο του Φανταστικού- και η συγγραφή άρθρων, διηγημάτων, μυθιστορημάτων και μελετών που ενθαρρύνουν μια εναλλακτική ερμηνεία του κόσμου και της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.
Τα βιβλία μου κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις «Άλλωστε» και περιλαμβάνουν συλλογές διηγημάτων, τρεις συνολικά, τρία μυθιστορήματα τα οποία οικοδομούν σπονδυλωτά μια ιστορία του μέλλοντος της ανθρωπότητας και δυο επιπρόσθετα μυθιστορήματα που έχω ονομάσει «φαρσοκωμωδίες τρόμου» και είναι εμπνευσμένα από το ενδεχόμενο της αλληλεπίδρασης του κόσμου της Μυθολογίας Κθούλου με την εντελώς σουρεαλιστική νεοελληνική πραγματικότητα. Πέρα από αυτά, μέχρι στιγμής κυκλοφορούν, επίσης από τις Εκδόσεις «’Άλλωστε», τέσσερα βιβλία έρευνας καθώς και ένα μάλλον αναρχικό βιβλιαράκι που σατιρίζει τα κλασσικά παιδικά παραμύθια που όλοι αγαπήσαμε καθώς τα ερμηνεύσει μέσα από μια σαφώς πιο ενήλικη ματιά. Στο χώρο του διαδικτύου υπάρχει μια πληθώρα διηγημάτων και άρθρων που φέρουν το όνομα μου ενώ και κάποια άλλα διηγήματα μου έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογές αφιερωμένες σε σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς του Φανταστικού.
Ερωτήσεις συνέντευξης:
- Έχοντας γεννηθεί και βιώσει τις πρώτες εμπειρίες ζωής σε έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν της Ελλάδας, πώς ήταν η μετάβαση και τι ερεθίσματα έδωσε στην ζωή σου; Ειδικά όταν μιλάμε για την Ελλάδα του ΄90.
Πρέπει να ομολογήσω πως όταν αποφάσισα να ζήσω μόνιμα στην Αθήνα το φθινόπωρο του 1994 βρέθηκα αντιμέτωπος μ’ ένα ιδιότυπο πολιτιστικό σοκ. Από τη μια στιγμή στην άλλη, από τις υγρές, καθαρές, συγκριτικά σιωπηλές και λειτουργικές μεγαλουπόλεις του Ευρωπαϊκού Βορρά, είχα βρεθεί σε μια πόλη που αρχικά μου φάνηκε χαοτική, απίστευτα θορυβώδης, βρώμικη, με άσχημα κτίρια, και κατά ένα παράξενο τρόπο, πολύ σκονισμένη! Οι πάντες κορνάριζαν συστηματικά, εκατοντάδες μηχανάκια μαρσάριζαν ανεξέλεγκτα, κάθε λίγο και λιγάκι έπεφτα πάνω σε έργα οδοποιίας όπου τα κομπρεσέρ χαλούσαν τον κόσμο ανάμεσα σε τρύπες και μπάζα ενώ τα βράδια θεωρούταν απολύτως αποδεκτό το να οδηγεί κανείς σαν τρελός μέσα σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή έχοντας τα ηχεία του αυτοκινήτου του στη διαπασών, ακόμα και τις μεταμεσονύχτιες ώρες! Πιο πολύ με είχε ξενίσει, θυμάμαι, η συμπεριφορά των ανθρώπων οι οποίοι, ενώ ο τρόπος που διασκέδαζαν ήταν γοητευτικός, ανοιχτόκαρδος, κεφάτος και συμπεριληπτικός, στην υπόλοιπη καθημερινότητα τους εμφανίζονταν επιθετικοί και αγενείς, με μια σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη ενσυναίσθησης ως προς τους γύρω τους και κυρίως βωμολόχοι. Θυμάμαι ένα χαρακτηριστικό συμβάν στο οποίο είχα σταθεί μάρτυρας στην λεωφόρο Αμφιθέας, ως επιβάτης ταξί, όπου ένας οδηγός ΙΧ, είχε σταματήσει μπροστά μας στη μέση του δρόμου για να βρίσει έναν μοτοσυκλετιστή ο οποίος με τη σειρά του, αφού ανταπέδωσε τις ύβρεις, είχε ξεπεζέψει απ’ το μηχανάκι του έτοιμος για χειροδικία. Το πιο καταπληκτικό ήταν ότι ένας τρίτος οδηγός, φορτηγού αυτή τη φορά, είχε επίσης σταματήσει να κινείται και ήταν έτοιμος να κατέβει και αυτός από το όχημά του γιατί δεν μπορούσε να συνεχίσει να κινείται. Στο μεταξύ, από πίσω μας είχε δημιουργηθεί μια απίστευτη ουρά οδηγών που επίσης κορνάριζαν και έβριζαν σαν μανιακοί. Θυμάμαι, είχα κοιτάξει τον εαυτό μου στον καθρέφτη του ταξί και είχα αναρωτηθεί για πρώτη φορά που στο καλό είχα αποφασίσει να ζήσω.
Φυσικά, σταδιακά, η εικόνα αυτή άλλαξε και με τον καιρό, καθώς γνώρισα ενδιαφέροντες ανθρώπους και ήρθα σε επαφή με την πολιτιστική δραστηριότητα της πόλης αλλά και της υπόλοιπης χώρας, ανακάλυψα πολλούς Έλληνες και Ελληνίδες που ως άνθρωποι ήταν πολύ πιο ενδιαφέροντες και δημιουργικοί από οποιονδήποτε κάτοικο των ευημερούντων Ευρωπαϊκών χωρών. Οι Έλληνες, όπως αντιλήφθηκα, ως λαός έχουν μια φλόγα, μια ορμή και μια υγιέστατη αμφισβήτηση κάθε μορφής εξουσίας που λείπει από τις νοοτροπίες του δυτικού κόσμου, εξαιρουμένης ίσως της γαλλικής κουλτούρας και του Ιταλικού νότου. Συνάντησα πολλούς ανθρώπους που ήταν πραγματικά φιλόξενοι και που με βοήθησαν πραγματικά να έρθω σε επαφή με τις ελληνικές ρίζες μου, κάτι που μόνο καλό πιστεύω πως μου έχει κάνει. Στο σημείο αυτό νομίζω πως αξίζει να επισημάνω ότι η Ελλάδα της δεκαετίας του 1990-2000 ήταν πολύ διαφορετική από την Ελλάδα του 2025. Κανείς δεν φανταζόταν ότι το νεοελληνικό κράτος θα χρεωκοπούσε κάποια στιγμή, αν και κάποιοι σώφρονες άνθρωποι είχαν ήδη αρχίσει να χτυπάνε κάποια καμπανάκια του κινδύνου. Υπήρχε μια γενικότερη αίσθηση ευδαιμονίας που μεταφραζόταν σε μια υπερπαραγωγή αισθητικής κακογουστιάς που βασιζόταν στην πεποίθηση ότι τα πράγματα θα γινόταν όλο και καλύτερα, για όλους. Η απίστευτη κρατική διαφθορά και η κατασπατάληση των Ευρώ-δανείων (αν θυμάμαι καλά οι πολιτικοί μας τα ονόμαζαν «πακέτα Ντελόρ») αντιμετωπίζονταν με μια δόση περιφρονητικής ευθυμίας και αναδυόμενες υποκουλτούρες όπως ήταν τα λεγόμενα «σκυλάδικα», και οι δεινοθηρικές διακοπές σε παραθεριστικά κέντρα των νησιών του Αιγαίου, εκεί όπου οι νέο-Έλληνες καλούνταν να «ξεβλαχευτούν», γίνονταν αντιληπτές ως σημάδια κοινωνικής επιτυχίας. Φυσικά οι άνεμοι της επερχόμενης κατάρρευσης είχαν ήδη αρχίσει να φυσάνε αλλά κανείς δεν έδινε τη δέουσα προσοχή στα σύννεφα που μαζεύονταν στον εθνικό μας ορίζοντα….
Πολλοί φοιτητές και απόφοιτοι Νομικής έχουν την τάση να καταπιάνονται με τον καλλιτεχνικό τομέα, θεωρείς πως η επαφή σου με τον κόσμο του Νόμου και των Κανόνων λειτούργησε ως καταλύτης για να δημιουργηθούν οι ιστορίες σου ή ήταν κάτι που υπήρχε πάντα μέσα σου και απλά ωρίμαζε ανεξάρτητα;
Θα έλεγα ότι η επιθυμία να γράφω ιστορίες και να ερευνώ θέματα που θεωρούνται «απόκρυφα» ή «εναλλακτικά» ανέκαθεν υπήρχε μέσα μου. Θυμάμαι, όταν ήμουν πέντε χρονών, μου άρεσε να γράφω ιστοριούλες για ταξίδια στο διάστημα, για εξωγήινους που έρχονταν στη Γη και για εξερευνήσεις αρχαίων πόλεων στη ζούγκλα στις οποίες εγώ ήμουν φυσικά ο ηρωϊκός πρωταγωνιστής. Η επιλογή μου να σπουδάσω νομικά ήταν απλά μια βιοποριστική επιλογή η οποία ουδόλως με επηρέασε όσον αφορά το δημιουργικό μου κομμάτι.
- Ποιοι συγγραφείς και δημιουργοί θεωρείς σε επηρέασαν περισσότερο στο δημιουργικό ταξίδι σου;
Ευτυχώς είχα την τύχη να έχω ένα πατέρα που πίστευε πολύ στην υποχρέωσή που είχε να μάθει τα παιδιά του να αγαπούν το διάβασμα. Όταν λοιπόν ξεμπέρδεψα με τους γνωστούς κλασσικούς, τον Κάρολο Ντίκενς, τον Βίκτωρα Ουγκώ, τον Έκτορα Μαλώ και τα λοιπά, ανακάλυψα τον Ιούλιο Βερν και τα φανταστικά ταξίδια του. Μετά, ένα πρωινό, καθώς περπατούσα έξω από ένα βιβλιοπωλείο, είδα το εξώφυλλο ενός βιβλίου που με εντυπωσίασε: Συγγραφέας του ήταν ο Ισαάκ Άζιμοφ και ο τίτλος του ήταν ««Εγώ το Ρομπότ». Στη συνέχεια, αφού ξεκοκάλισα όλα τα πολυάριθμα βιβλία του παραπάνω συγγραφέα, ανακάλυψα τον Άρθουρ Κλάρκ και στη συνέχεια κάποιους σοβιετικούς συγγραφείς όπως τον Ιβάν Έβραιμωφ. Παράλληλα, διάβαζα τα βιβλία του Έριχ Φον Ντένικαιν και πολλών άλλων συγγραφέων εναλλακτικής έρευνας που εκμεταλλεύτηκαν το ενδιαφέρον του κοινού για τους Αρχαίους Αστροναύτες, τα Άγνωστης Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα, τους αρχαίους υπέρ-πολιτισμούς και τις μυστηριακές δυνάμεις που κρύβονται μέσα στο ανθρώπινο μυαλό. (Ο πλέον αξιόλογος από αυτούς πιστεύω μέχρι σήμερα πως είναι ο Λάιαλλ Γουάτσον). Λίγο αργότερα ανακάλυψα συγγραφείς του λεγόμενου Νέου κύματος της επιστημονικής φαντασίας όπως ήταν ο Ρότζερ Ζελάνζυ ενώ ακόμα αργότερα βίωσα ένα μακροχρόνιο ειδύλλιο με το καλλιτεχνικό συγγραφικό και αισθητικό κίνημα του Σάιμπερ-πανκ. (Ο Νευρομάντης του Γουίλλιαμ Γκίμπσον με είχε συγκλονίσει). Επίσης, επικά έργα όπως το Ντιούν του Φρανκ Χέρμπερτ με είχαν συνεπάρει. Φυσικά, ύστερα από όλα αυτά δεν θα μπορούσα να μην γίνω και θαυμαστής του κινηματογράφου του φανταστικού. Από τις πλέον επιδραστικές ταινίες που έχω δει για παράδειγμα και που επηρέασαν ακόμα και τα όνειρα που έβλεπα επί πολλά χρόνια ήταν το Μπλέηντ Ράννερ του Ρίντλευ Σκοττ. Όταν ήρθα στην Ελλάδα, μου δόθηκε η χαρά να γνωρίσω ορισμένους πραγματικά πρωτοποριακούς ερευνητές και συγγραφείς του λεγόμενου εναλλακτικού χώρου όπως ήταν ο κος Μάκης Ποδότας και φυσικά, ο εκπληκτικός Γιώργος Μπαλάνος του οποίου το έργο, παρά την καπήλευση που έχει υποστεί από πολλούς επίδοξους και εντελώς αποτυχημένους μιμητές του, παραμένει αξεπέραστο και βαθύτατα επιδραστικό κατά τρόπους που είναι εκπληκτικοί.
- Συχνά οι συγγραφείς δεν ξεχωρίζουν τα έργα τους, οπότε η ερώτηση δεν θα είναι για το αγαπημένο σου έργο αλλά για αυτό που σε δυσκόλεψε περισσότερο και ίσως το γιατί.
Οφείλω να ομολογήσω πως κάθε βιβλίο μου με έχει δυσκολέψει στον ίδιο βαθμό γιατί προσπαθώ κάθε φορά να δοκιμάσω κάτι καινούργιο, να καταπιαστώ με ένα διαφορετικό αντικείμενο και να το προσεγγίσω κατά τρόπους που θα είναι κάπως διαφορετικοί από ότι στα προηγούμενα. Σε γενικές γραμμές αντιπαθώ τις πεπατημένες οδούς και τις ασφαλείς λύσεις!
- Η πρώτη μου επαφή με βιβλίο σου ήταν οι «Δεσμοί Αίματος», ένα ιδιαίτερο βιβλίο με φαινομενικά ανεξάρτητες ιστορίες που όμως προσωπικά τις θεώρησα αλληλένδετες. Στα έργα σου, η εξερεύνηση των οικογενειακών σχέσεων αποτελεί κοινό παρανομαστή ακόμα και όταν δεν είναι εμφανής στην πρώτη ανάγνωση. Είναι κάτι που προκύπτει οργανικά ή αποτελεί στόχο;
Πιστεύω πως είναι κάτι που προέκυψε οργανικά, ως μια προέκταση προσωπικών βιωμάτων. Βλέπετε, έχω έναν δίδυμο αδελφό ο οποίος είναι άτομο με ειδικές ανάγκες, πάσχει από βαριά νοητική υστέρηση και αυτισμό. Θεωρώ ότι αυτό το γεγονός περιέπλεξε τις δυναμικές της οικογένειας στην οποία μεγάλωσα και μας εξέθεσε όλους σε πιέσεις και προκλήσεις που εμένα τουλάχιστον με ώθησαν στο να εξετάσω τη φύση ενδο-οικογενειακών σχέσεων που οι περισσότεροι τείνουμε να θεωρούμε δεδομένες, με μεγαλύτερη προσοχή. Εν ολίγοις, από πολύ μικρός ανακάλυψα ότι τίποτα δεν είναι απόλυτο και αυθύπαρκτο.
- Ποιο είναι το μήνυμα πίσω από την Δυστοπία που συχνά συναντάμε στις ιστορίες σου; Θεωρείς πως η ανθρωπότητα έχει ελπίδα βελτίωσης και αλλαγής από την πορεία που αποτυπώνεται πολλές φορές σε αυτές;
Σίγουρα οι Δυστοπίες τις οποίες αρέσκομαι να περιγράφω, αποτελούν προβολές των φόβων και των ανησυχιών που νιώθω για το συλλογικό μας μέλλον που έρχεται καλπάζοντας. Στην ουσία είναι οι προσωπικές μου προειδοποιήσεις. Για παράδειγμα, στη συλλογή διηγημάτων μου που έχει τον τίτλο «Η εκδίκηση της Κασσάνδρας» έχω συμπεριλάβει έντεκα μελλοντολογικά διηγήματα τα οποία λειτουργούν σπονδυλωτά και λίγο-πολύ συνθέτουν μια εικόνα του προσεχούς και του απώτερου μέλλοντος. Σύμφωνα με το προσωπικό μου όραμα λοιπόν, το άμεσο μέλλον είναι ίσως σκοτεινό και δυσάρεστο αλλά αργότερα, το ανθρώπινο είδος μέσα από την εφευρετικότητα και κυρίως την αδάμαστη αντοχή και προσαρμοστικότητα του, θα βρει λύσεις και θα εξελιχθεί σε κάτι που θα είναι παρασάγγας ανώτερο από αυτό που είναι αυτή τη στιγμή που μιλάμε.
- Εκτός από τα βιβλία, έχεις πλούσιο υλικό σε άρθρα. Από ιστορίες για ξωτικά μέχρι και έρευνες για ανεξήγητα φαινόμενα, θα έλεγε κανείς πως η γκάμα ενδιαφερόντων σου είναι απεριόριστη. Τι τροφοδοτεί αυτόν τον ανήσυχο νου;
Θα έλεγα πως είναι η ακράδαντη πεποίθηση πως ο κόσμος μας είναι ένας τόπος πολύ πιο παράξενος, συναρπαστικός και γοητευτικός από την εικόνα που καλλιεργούν στα μυαλά μας οι διαμορφωτές της σύγχρονης πραγματικότητας. Πολύ φοβάμαι πως η πιο σοβαρή απειλή που αντιμετωπίζει τη ανθρωπότητα δεν είναι ούτε τα πυρηνικά όπλα, ούτε η καταστροφή του περιβάλλοντος, ούτε η αλματώδης άνοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η κυριότερη απειλή που απειλή την επιβίωσή μας είναι ένα διαρκώς επιβαλλόμενο μοντέλο ερμηνείας της πραγματικότητας που γίνεται όλο και πιο στενό και πνιγηρό γιατί βασίζεται σε κάποια εντελώς αυθαίρετα και επιφανειακά κριτήρια που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ηγετών μας. Έτσι λοιπόν η αξία ενός ανθρώπου διαμορφώνεται αποκλειστικά και μόνο σε συνάρτηση με την οικονομική του επιφάνεια, η αξία ενός τόπου εξαρτάται άμεσα από τα κέρδη που θα φέρει η οικονομική του εκμετάλλευση, οι κοινωνίες γίνονται αντιληπτές ως αρένες όπου εξισορροπούνται αντιμαχόμενα συμφέροντα-οικονομικής φύσης φυσικά-και όπου η επιβολή κάποιου συστήματος κεντρικού ελέγχου είναι απαραίτητη προκειμένου να μην καταρρεύσουν τα πάντα σε μια δίνη χάους και καταστροφής. Αλήθεια, αν αυτές οι οπτικές γίνουν κυρίαρχες, θεωρείτε ότι μας απομένουν πολλά χρόνια ζωής;
- Μεγάλο μέρος των αναγνωστών του Pagan Voice είναι άτομα με περιβαντολογικές ανησυχίες και αγωνίες για το τι «κρύβεται πίσω από τις λέξεις». Έχοντας εξερευνήσει και μελετήσει τόσα φαινόμενα, υπάρχει κάποιο μήνυμα που θα ήθελες να επικοινωνήσεις;
Η απάντηση που θα σας δώσω, ίσως σας φανεί αιρετική: Σας συμβουλεύω να μην ανησυχείτε για το ενδεχόμενο να πεθάνει η ζωή εξαιτίας των ανόητων πράξεων της ανθρωπότητας. Ξανά και ξανά, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, τα οικοσυστήματα του πλανήτη μας έχουν αντιμετωπίσει καταστροφές που συγκριτικά με αυτές, ακόμα και ένας εκτεταμένος πυρηνικός πόλεμος, είναι ασήμαντος. Κάθε φορά ωστόσο η ζωή βρήκε το δρόμο της και θριάμβευσε ενάντια σε κάθε δυσκολία. Πιο πολύ να ανησυχείτε για τη διαρκώς αυξανόμενη πιθανότητα η ίδια η ανθρωπότητα να εκλείψει εξαιτίας της διάβρωσης που προκαλεί στους μηχανισμούς που καθιστούν αυτόν τον κόσμο βιώσιμο για εκείνη. Αντί να βλέπουμε τη φύση σαν μια αδύναμη γριούλα που χρειάζεται την μεγαλόψυχη βοήθειά μας για να συνεχίσει να υπάρχει, θα ήταν καλό να αρχίσουμε επιτέλους να βλέπουμε την ανθρωπότητα ως μια ανόητη κορασίδα που είναι σκαρφαλωμένη στο κλαδί ενός πελώριου δέντρου και που καθώς τρέφεται από τους καρπούς του, το πριονίζει με όλο και μεγαλύτερη ζέση, ωθώντας το να σπάσει κάποια στιγμή και να την γκρεμίσει στο χάος.
- Υπάρχουν προγραμματισμένα ταξίδια ή συμμετοχές σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις που θα ήθελες να μοιραστείς με το κοινό μας;
Όχι. Προτιμώ να σας τα φυλάω για έκπληξη.
Για εσάς που θέλετε να βρείτε τα βιβλία του και σειρά άρθρων του που δεν βρίσκονται εδώ, μπορείτε να επισκεφτείτε τις Εκδόσεις Άλλωστε.