Τρείς γυναικείες θεότητες ορίζουν τη γέννηση, τη ζωή και το θάνατο κάθε ανθρώπου κατά τη Θεογονία του Ησίοδου. Η Κλωθώ ύφανε το νήμα της ζωής, η Λάχεσις παρουσιαζόταν να τραβάει το νήμα και όριζε τα συμβάντα του βίου, και η Άτροπος έκοβε το νήμα τής ζωής ορίζοντας τη στιγμή του θανάτου. Οι Μοίρες παίρνουν τη δύναμή τους από τον Δία, ο οποίος για το λόγο αυτό καλείται και «Μοιραγέτης». Όλοι υπακούουν σε όσα ορίζουν οι μοίρες, μέχρι και οι θεοί. Αν και οι θεοί έχουν τη δύναμη να αλλάζουν το πεπρωμένο, όμως μια τέτοια αλλαγή θα διατάρασσε την αρμονία του σύμπαντος.

Στα ομηρικά έπη παρουσιάζεται μόνο μία Μοίρα, η οποία είναι σύνθρονη του Δία. Η Μοίρα, η Αίσα, η Ειμαρμένη ή η Ανάγκη συχνά είναι ανώτερες των θεών. Ο Πίνδαρος προσθέτει στις τρεις Μοίρες την Τύχη, για την οποία θεωρεί μάλιστα ότι έχει μεγαλύτερο κύρος. Η λέξη «μοίρα» προέρχεται από το αρχαίο ρήμα μείρομαι= μοιράζω, είναι δηλαδή το «μερίδιο», το κομμάτι που παίρνει ο καθένας από τη μοιρασιά του πεπρωμένου της ανθρωπότητας. Ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» του μας περιγράφει πολύ παραστατικά:

«Επάνω από κάθε κύκλο στεκόταν από μία Σειρήνα που περιστρεφόταν και αυτή μαζί, βγάζοντας μια φωνή με τον ίδιο τόνο πάντοτε κανονισμένη, έτσι ώστε από τις οκτώ σχηματιζόταν μία και αρμονική συμφωνία. Γύρω από το αδράχτι και σε ίσες αποστάσεις κάθονταν απάνω σε θρόνο οι τρεις Μοίρες, θυγατέρες της Ανάγκης, η Λάχεση, η Κλωθώ και η Άτροπος, με λεύκες ενδυμασίες και στέμματα στο κεφάλι• συνόδευαν με το άσμα τους την αρμονία των Σειρηνών ψάλλοντας η Λάχεση τα περασμένα, η Κλωθώ τα τωρινά και η Άτροπος τα μέλλοντα. Η Κλωθώ αγγίζοντας κατά διαλείμματα με το δεξί της χέρι βοηθούσε στην εξωτερική περιστροφή του αδραχτιού, η Άτροπος με το αριστερό της χέρι βοηθούσε πάλι στις εσωτερικές περιστροφές• και η Λάχεση πιάνοντας πότε με το δεξί και πότε με το αριστερό της χέρι βοηθούσε και στα δύο είδη των περιστροφών. Μόλις έφτασαν εκεί, έπρεπε να παρουσιαστούν αμέσως στη Λάχεση.»

Οι Νόρνες

Ο τρεις Μοίρες απαντώνται και σε άλλες ευρωπαϊκές μυθολογίες με την ονομασία Norns στη Σκανδιναβική μυθολογία και Parcae στη Ρωμαϊκή.  Urðr , Verðandi και Skuld είναι  τα ονόματα των Σκανδιναβών Μοιρών!  Αντλούν νερό από το πηγάδι Urðarbrunnr για να θρέψουν το  Yggdrasill, το δέντρο του κόσμου. Επισκέπτονται επίσης κάθε νεογέννητο παιδί για να ορίσουν τη μοίρα του. Η προέλευση του ονόματος των Norn δεν είναι ξεκάθαρη. Είναι αρκετά πιθανόν να προέρχεται από μια ρίζα που σημαίνει νήμα, μιας και οι μοίρες γνέθουν το νήμα της ζωής και κάποια στιγμή το κόβουν. Άλλη μια πιθανή σύνδεση είναι με το Σουηδικό ρήμα norna (nyrna), το οποίο έχει την έννοια του επικοινωνώ μυστικά. Αυτή η σύνδεση δίνει έμφαση στον παρασκηνιακό τρόπο με τον οποίο δρουν και με τα μέσα με τα οποία επιλέγουν να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους όσα έρχονται.

Οι Nornir (εμείς τις λέμε Norns) συχνά μπερδεύονται με τα Fylgjur,τα Hamingjur, όπως και με τις  Valkyrjur. Κάποιες φορές θα συναντήσουμε να τις θέτουν στην κατηγορία των disir, τα οποία είναι θηλυκά πνεύματα του τόπου ή προγονικά πνεύματα ή υπερφυσικά όντα που σχετίζονται με τη γονιμότητα ή την μοίρα. Τις Nornir τις συναντούμε σε αρκετές πηγές, από τις οποίες γνωστότερες είναι οι  Prose Edda και  Poetic Edda. Το Fylgja αποτελεί μέρος του εαυτού ενός ανθρώπου και έχει τη μορφή κάποιου ζώου ή ενός ανθρώπου αντίθετου φύλου με το άτομο, αλλά μπορεί η μορφή του να είναι και πιο ακαθόριστη. Αξίζει να σημειωθεί πως ο χαρακτήρας του ατόμου στο οποίο ανήκει το Fylgja επηρεάζει και τη μορφή του.  Ο ρόλος του είναι να προστατεύει και να καθοδηγεί το άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά το ίδιο μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από το άτομο αυτό καθαυτό. To Hamingja Θα λέγαμε πως είναι η καλή τύχη, το ποσό της προσωπικής δύναμης που διαθέτει κάποιος ή και ο βαθμός φώτισής του. Σχετίζεται στενά με την έννοια του Fylja και μπορεί να κληροδοτηθεί όπως και εκείνο. Οι Valkyrjur, οι γνωστές μας Βαλκυρίες, σχετίζονται κι αυτές με τη μοίρα, όμως συγκεκριμένα των πολεμιστών που εμπλέκονται σε μια μάχη και πιο συγκεκριμένα για το αν και πως θα πεθάνουν στη μάχη αυτή. 

Αν και στην εποχή μας, η δύναμη της μοίρας στις ζωές μας αμφισβητείται και η ελεύθερη βούληση έρχεται συνήθως σε αντιδιαστολή με την έννοια του πεπρωμένου, υπό μια οπτική αυτά τα δύο συνυπάρχουν με έναν ιδιαιτέρως υπερβατικό τρόπο, πάνω από την κοινή λογική και τον γραμμικό τρόπο σκέψης. Άλλωστε δεν είναι αμελητέος ο αριθμός των ανθρώπων που προσφεύγει σε μαντικές τεχνικές για να κρυφοκοιτάξει στο μέλλον που του έχουν ορίσει οι Μοίρες, ακόμα σε χρόνους άκρως ορθολογιστικούς! 

Εσείς; Θα προκαλούσατε άραγε την Τύχη σας;

[Φοίβη]

Πηγές: 

• Chisholm, Hugh, ed. (1911). “Norns” . Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
• Bek-Pedersen, Karen (2011). The Norns in Old Norse Mythology. Dunedin Academic Press. ISBN 978-1-906716-18-9.
• The Elder Edda: A Book of Viking Lore.(2011). translated by Andy Orchard. Penguin Classics. ISBN 978-0-140-43585-6.
• Carl Ruck and Danny Staples, The World of Classical Myth, 1994.
• William Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1870, article on Moira, ancientlibrary.com
• L. H. Jeffery, 1976. Archaic Greece. The City-States c. 700–500 BC . Ernest Benn Ltd. London & Tonbridge, ISBN 0-510-03271-0.
• Karl Kerenyi, 1951. The Gods of the Greeks (Thames and Hudson).