Austin Osman Spare: Ο Μύστης της Τέχνης και του Απόκρυφου

Ο Austin Osman Spare (1886–1956), μια αινιγματική φιγούρα στον κόσμο της τέχνης και του μυστικισμού, χάραξε μια θέση για τον εαυτό του με το μοναδικό καλλιτεχνικό του όραμα και τη βαθιά ενασχόλησή του με τον αποκρυφισμό. Σεβαστός ως μια από τις πιο σημαίνουσες προσωπικότητες στην εσωτερική παράδοση, το έργο του Spare παραμένει ένας μοναδικός συνδυασμός τεχνικής λαμπρότητας, προσωπικού μυστικισμού και ριζοσπαστικής ατομικότητας. Από την πρώιμη αναγνώριση του ως καταπληκτικού καλλιτέχνη έως τη μετέπειτα ανάπτυξη των αποκρυφιστικών πρακτικών και της συμβολικής τέχνης, η ζωή και οι δημιουργίες του Spare συνεχίζουν να αιχμαλωτίζουν το κοινό.

Γεννημένος στο Λονδίνο, ο Spare επέδειξε αξιόλογο καλλιτεχνικό ταλέντο από μικρή ηλικία. Με την εγγραφή του στο Royal College of Art, το έργο του κέρδισε σημαντική αναγνώριση, με έργα του να εκτίθενται στη Βασιλική Ακαδημία. Στην αρχή της καριέρας του, ο Spare συγκρίθηκε με διακεκριμένους όπως ο Aubrey Beardsley για την περίπλοκη γραμμή και τις φανταστικές εικόνες του.

Παρά το πολλά υποσχόμενο ξεκίνημά του, ο Spare απέφυγε τους mainstream καλλιτεχνικούς κύκλους. Ήταν από τη φύση του αντιθετικός, απορρίπτοντας τη συμβατική αισθητική και τους κοινωνικούς κανόνες. Η περιφρόνησή του για τα καθιερωμένα κινήματα τον ώθησε να εξερευνήσει προσωπικά και εσωτερικά θέματα που θα καθόριζαν το μετέπειτα έργο του.

Η εισβολή του Spare στον αποκρυφισμό ξεκίνησε σοβαρά μέσω της σχέσης του με προσωπικότητες με επιρροή όπως ο Alister Crowley. Αν και αρχικά καθοδηγούνταν από τον Crowley, η σχέση τους ήταν σύντομη και γεμάτη ιδεολογικές διαφορές. Ενώ ο αποκρυφισμός του Crowley επικεντρωνόταν στην τελετουργική μαγεία και τα ιεραρχικά συστήματα, ο Spare υποστήριξε μια ατομικιστική προσέγγιση. Η φιλοσοφία του επικεντρώθηκε στην αυτοεξερεύνηση και την προσωπική δύναμη, θέτοντας τα θεμέλια για το σύστημά του “Zos Kia Cultus”.

Zos Kia Cultus

Στον πυρήνα της μαγικής φιλοσοφίας του Spare ήταν το Zos Kia Cultus, ένα σύστημα που έδινε έμφαση στο υποσυνείδητο ως πηγή μαγικής δύναμης. Το «Zos» αναφερόταν στο φυσικό σώμα, ενώ το «Kia» συμβόλιζε την παγκόσμια συνείδηση ή ψυχή. Μέσω τεχνικών όπως η αυτόματη σχεδίαση και η δημιουργία σιγιλίου (sigil), ο Spare προσπάθησε να γεφυρώσει το συνειδητό και το υποσυνείδητο, επιτρέποντας στους ασκούμενους να εκδηλώσουν επιθυμίες και να αποκτήσουν πρόσβαση σε βαθύτερα στρώματα της πραγματικότητας.

Τα σιγίλια του Spare, τώρα ακρογωνιαίος λίθος της σύγχρονης Χαοτικής μαγείας (Chaos Magic), ήταν γραφικές αναπαραστάσεις προθέσεων ή επιθυμιών. Συμπυκνώνοντας μια δήλωση πρόθεσης σε ένα μοναδικό σύμβολο, ο Spare πίστευε ότι κάποιος μπορούσε να παρακάμψει την παρέμβαση του συνειδητού μυαλού, φυτεύοντας απευθείας την πρόθεση στο υποσυνείδητο.

Καλλιτεχνικό ύφος και θέματα

Το καλλιτεχνικό στυλ του Spare καθορίζεται από την εξαιρετική τεχνική του ικανότητα, τις σουρεαλιστικές συνθέσεις και τον μυστικιστικό συμβολισμό του. Τα πρώτα του έργα, επηρεασμένα σε μεγάλο βαθμό από την Art Nouveau και τον Συμβολισμό, περιείχαν περίπλοκα γραμμικά έργα, λεπτομερή πορτρέτα και μυθολογικά θέματα. Ωστόσο, η μεταγενέστερη τέχνη του έγινε πιο πειραματική, συνδυάζοντας αφαίρεση, σουρεαλισμό και αποκρυφιστικά μοτίβα.

Εξερεύνηση του Υποσυνείδητου

Τα έργα του Spare συχνά εμβαθύνουν στο υποσυνείδητο, απεικονίζοντας ονειρικές εικόνες και παραμορφωμένες φιγούρες που φαινόταν να διασχίζουν τη γραμμή μεταξύ του ανθρώπινου και του υπερφυσικού. Τα αυτόματα σχέδιά του, που δημιουργήθηκαν χωρίς συνειδητό έλεγχο, αντανακλούσαν την πίστη του στη διοχέτευση αρχέγονων, υποσυνείδητων ενεργειών στην τέχνη του. Αυτά τα κομμάτια προκαλούν μια αίσθηση ωμής, αδάμαστης δημιουργικότητας, που χαρακτηρίζεται από ρευστές γραμμές και απόκοσμες φόρμες. Η τέχνη του Spare συχνά παρουσίαζε υβριδικά πλάσματα, συμβολικές φιγούρες και αιθέρια τοπία. Θέματα σεξουαλικότητας, δυαδικότητας και μεταμόρφωσης διαπερνούν τα έργα του. Η γοητεία του με το γκροτέσκο και το μεγαλειώδες είναι εμφανής σε κομμάτια όπως η Ανάσταση του Zos και τα Axiomata, όπου τα μυστικιστικά σύμβολα και οι κρυπτικές εικόνες απαιτούν βαθύ στοχασμό.

Αξιόλογα Έργα

“The Book of Pleasure” (1913)

Ένα κομβικό έργο τόσο στην τέχνη όσο και στην απόκρυφη φιλοσοφία του, αυτό το βιβλίο συνδύασε τα γραπτά του Σπέαρ με τις εικονογραφήσεις του. Εισήγαγε τη μαγεία του και εξέθεσε τις ιδέες του για την επιθυμία, το υποσυνείδητο και τη φύση της ύπαρξης.

“Earth Inferno” (1905)

Το πρώτο δημοσιευμένο βιβλίο του Spare, Earth Inferno, περιλαμβάνει στοιχειωτικές εικόνες και εσωτερικές γραφές που αντικατοπτρίζουν την απόρριψη των κοινωνικών κανόνων και την εξερεύνηση των κοσμικών αρχών του.

“Automatic Drawings”
Αυτά τα αυθόρμητα σκίτσα, που δημιουργήθηκαν χωρίς συνειδητή πρόθεση, είναι από τα πιο αινιγματικά έργα του. Αποκαλύπτουν μια ρευστότητα και ελευθερία που θολώνουν τα όρια ανάμεσα στην τέχνη, τη μαγεία και το υποσυνείδητο.

“The Death Posture”

Ένα εντυπωσιακό σχέδιο που περικλείει τη φιλοσοφία του Spare, αυτό το κομμάτι απεικονίζει την ιδέα του για τη «στάση του θανάτου», μια διαλογιστική κατάσταση που προορίζεται να ενισχύσει τη μαγική εστίαση και την ενεργοποίηση του σιγιλίου.

Κληρονομιά και επιρροή

Παρά τις περιόδους αφάνειας κατά τη διάρκεια της ζωής του, το έργο του Spare γνώρισε μια αναζωπύρωση στα τέλη του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα μεταξύ των ασκούμενων της Χαοτικής μαγείας και των ενθουσιωδών της εσωτερικής τέχνης. Οι τεχνικές του σιγιλίου και η έμφαση στην προσωπική ενδυνάμωση μέσω της τέχνης έχουν εμπνεύσει τους σύγχρονους αποκρυφιστές και καλλιτέχνες.
Η επιρροή του Spare εκτείνεται πέρα από τον αποκρυφισμό, αγγίζοντας τη σύγχρονη τέχνη και τον σουρεαλισμό. Η απόρριψη των παραδοσιακών κανόνων και ο ενστερνισμός της ατομικής δημιουργικότητας τον ευθυγραμμίζουν με τα πρωτοποριακά κινήματα, παρόλο που λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό εκτός τέτοιων κύκλων.

Η ζωή του Spare σημαδεύτηκε από κακουχίες, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία χρόνια. Ο βομβαρδισμός του στούντιο του στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέστρεψε μεγάλο μέρος του έργου του. Οι οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα υγείας συνέτειναν ακόμη περισσότερο τους αγώνες του. Παρά τις προκλήσεις αυτές, συνέχισε να δημιουργεί τέχνη μέχρι τον θάνατό του το 1956, αφήνοντας πίσω του ένα σύνολο έργων που παραμένει τόσο αινιγματικό και συναρπαστικό όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος.

Πηγές: 

• In the Mirror of Zos: Austin Osman Spare and Surrealism (2023), https://axismundi.blog/en/2023/04/14/in-the-mirror-by-zos-austin-osman-spare-and-surrealism/
• Buckman, D. (2006). Artists in Britain since 1945. Art Dictionaries Ltd. Retrieved from Art UK: https://batch.artuk.org ART UK
• Beskin, G., & Bonner, J. (1999). Austin Osman Spare: His Life and Art. Marx Memorial Library. Retrieved from The Last Tuesday Society: https://thelasttuesdaysociety.org THE LAST TUESDAY SOCIETY
• Grant, K. (1998). Zos Speaks! Encounters with Austin Osman Spare. Starfire Publishing.
• Fulgar Ltd. (2005). Borough Satyr: The Life and Art of Austin Osman Spare. Maas Gallery. Information sourced from Art UK: https://batch.artuk.org ART UK
• Churton, T. (2010). Austin Osman Spare: The Occult Life of London’s Legendary Artist. Inner Traditions.