Η ύπαιθρος της Ιαπωνίας κρύβει πολλά μυστικά, κάποια απ’ τα οποία έχουν χαράξει βαθιά ίχνη στη συλλογική ψυχή των κατοίκων της. Για παράδειγμα, από τα πανάρχαια χρόνια, πριν καν αναδυθούν οι πολιτισμοί του μετάλλου, οι πρώτοι κάτοικοι του νησιώτικου εκείνου συμπλέγματος, οι Ainu, έλεγαν πως στα βάθη των αχανών δασών του κρύβονταν μια αινιγματική φυλή μικρόσωμων ξωτικών που ονομάζονταν korobokkuru. Αυτά τα όντα μένουν σε κρυμμένα χωριά και έχουν υπερφυσικές δυνάμεις: Μπορούν να μεταμορφωθούν σε ζώα, να γίνουν εντελώς αόρατα στο ανθρώπινο μάτι και να πραγματοποιήσουν ευχές. Οι Ainu τα σέβονται πολύ ακόμα και σήμερα και πιστεύουν ότι είναι οι φύλακες του φυσικού κόσμου. Πιστεύουν επίσης ότι είναι πλάσματα που απολαμβάνουν μια βαθιά σύνδεση με τη μητέρα γη και έτσι, όχι μόνο την προστατεύουν αλλά προειδοποιούν τους ανθρώπους για οποιαδήποτε φυσική καταστροφή ετοιμάζεται να ξεσπάσει. Αυτά τα μικρόσωμα όντα θυμίζουν πάρα πολύ τον «μικρό λαό» των Κέλτικων λαών και τα «Μενεχούνε» των νησιών της Χαβάης που παρά το μικρό τους μέγεθος είναι πολύ δυνατά και πολύ σοφά όντα που καλό είναι να μην τα ενοχλήσει κανείς.
Εκτός από τα korobokkuru όμως, στις Γιαπωνέζικες παραδόσεις θα βρείτε πολλές ακόμα αναφορές για έλλογα πλάσματα που δεν είναι ανθρώπινα και που συχνά κρύβονται από τους ανθρώπους. Οι λαογράφοι που έχουν μελετήσει αυτό το πολιτιστικό υλικό, έχουν εντοπίσει, αρκετά έκπληκτοι ομολογουμένως, τις πολλές ομοιότητες που έχει η περιγραφή της συμπεριφοράς και της εμφάνισης των όντων αυτών με αντίστοιχες αφηγήσεις Ευρωπαϊκών αλλά και ιθαγενών Αμερικανικών λαών.
Οι αφηγήσεις αυτές επίσης αφορούν φυλές υπερφυσικών όντων που ζουν στη φύση και διατηρούν μια αμφιλεγόμενη σχέση ανήσυχης συνύπαρξης με τους γιούς και τις κόρες των ανθρώπων. Μάλιστα, οι ομοιότητες αυτές είναι τόσο εμφανείς που όταν το Ιαπωνικό έθνος αναγκάστηκε να δεχτεί τις επιρροές του έξω κόσμου προκειμένου επιβιώσει, οι εικόνες των Ευρωπαϊκών ξωτικών συγχωνεύτηκαν αβίαστα με τις πατροπαράδοτες γιαπωνέζικες παραδόσεις και σχημάτισαν μια ομάδα πλασμάτων που ονομάζονται Yōsei (Στην Ιαπωνική γραφή 妖精). Το όνομα αυτό που είναι πολύ αρχαίο, σημαίνει «πνεύμα που μαγεύει», και σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως από τους γιαπωνέζους όταν θέλουν να μιλήσουν για τις ευρωπαϊκές νεράιδες και τα ξωτικά.
Yōsei
Για τους Γιαπωνέζους λοιπόν, τα Yōsei εμφανίζονται ως μη ανθρώπινα όντα που είναι ωστόσο γοητευτικότατα. Είναι ξακουστά για την αιθέρια ομορφιά τους, την εμφάνισή τους που είναι γεμάτη χάρη και γοητεία και αντανακλά την εύθραυστη ομορφιά της φύσης. Το δέρμα τους είναι σχεδόν διάφανο και λαμπερό. Το σώμα τους, λεπτό και κομψό φαίνεται να ρέει αβίαστα όταν κινούνται. Τα μάτια τους σπινθηροβολούν από τη χιλιόχρονη σοφία που κατέχουν και από την βαθιά και άρρηκτη σύνδεση που απολαμβάνουν με τον κόσμο της ζωής. Συχνά απεικονίζονται ως όντα υβριδικά, με έντονα φυτικά στοιχεία καθώς αποτελούν την έλλογη ενσάρκωση της ουσίας των δασών και των αγρών μέσα στους οποίους κατοικούν. Τα ρούχα που φορούν θυμίζουν πολύ την παραδοσιακή γιαπωνέζικη ενδυμασία, ίσως γιατί από τα πολύ παλιά χρόνια καταλαμβάνουν μια πολύ σημαντική θέση στην Ιαπωνική κουλτούρα, στην τέχνη και στη λογοτεχνία. Σε γενικές γραμμές επομένως τα Yōsei έχουν γίνει ταυτόσημα με το μυστικιστικό και μαγικό στοιχείο της ζωής.
Ένας από τους πιο γνωστούς μύθους που αφορούν τα Yōsei προέρχεται από την αρχαία ιστορία “Taketori Monogatari” ή «Η ιστορία του ανθρώπου που έκοβε μπαμπού». Σε αυτή την ιστορία, ένα Yōsei κατεβαίνει από το φεγγάρι και έρχεται στον κόσμο των ανθρώπων, μαγεύοντας τους πάντες με την αιθέρια ομορφιά του. Τελικά μεταμορφώνεται στην πριγκίπισσα Kaguya, που γοητεύει τους εραστές της οι οποίοι προέρχονται από κάθε γωνιά της Ιαπωνίας για να την γνωρίσουν. Σύμφωνα με μια άλλη ιστορία που έχει τον τίτλο «Urashima Tarō», ένας νεαρός ψαράς σώζει μια νεροχελώνα και ως ανταμοιβή, επισκέπτεται το υποβρύχιο παλάτι ενός θαλάσσιου δράκου. Εκεί, συναντά ένα Yōsei που είναι η κόρη του δράκοντα, η οποία ονομάζεται Otohime και τον καλωσορίζει με ζεστασιά και στοργή.
Τα Yōsei σχετίζονται συχνά με δυνάμεις που αποκαλύπτουν την πολύ στενή και βαθιά σχέση που έχουν με το φυσικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τους σχετικούς θρύλους μπορούν να επικοινωνούν με τα ζώα και να χειραγωγούν την χλωρίδα και την πανίδα γεμίζοντας το περιβάλλον τους με ζωή και ομορφιά. Αυτή η δύναμη τους απεικονίζεται στη λογοτεχνία και στην τέχνη όπου περιγράφονται να φροντίζουν κήπους ή να προστατεύουν ολοζώντανα και πολύχρονα τοπία.
Πέρα από την βαθιά επιρροή που ασκούν στον κόσμο της φύσης, τα Yōsei κατέχουν και κάποιες επιπρόσθετες μαγικές δυνάμεις: Σύμφωνα με κάποιους θρύλους, μπορούν να πραγματοποιήσουν ευχές και να λειτουργούν ως καλοπροαίρετοι μεσάζοντες ανάμεσα στους θνητούς ανθρώπους και τον κόσμο των θεών. Αυτή η δύναμη που διαθέτουν προσθέτει ένα στοιχείο ελπίδας και λαχτάρας στη γοητεία τους κάνοντας τις συναντήσεις των ανθρώπων με τα Yōsei πραγματικά μαγικές και μεταμορφωτικές.
Θρησκευτικές επιρροές
Οι σύγχρονοι λαογράφοι πιστεύουν πως η εικόνα των μυστικιστικών αυτών πλασμάτων έχει επηρεαστεί από τον Σιντοϊσμό, την αρχέγονη θρησκεία των γιαπωνέζων και από τον Βουδισμό που κατάφερε να εδραιωθεί και να επηρεάσει βαθύτατα την πολιτιστική τους εξέλιξη: Ο Σιντοϊσμός, δίνει μεγάλη έμφαση στη λατρεία της φύσης και των πνευμάτων της. Πολλά Yosei συνδέονται πολύ στενά με τα στοιχεία της φύσης όπως είναι τα δάση τα βουνά και οι ποταμοί και εκφράζουν έτσι την σιντοϊστική οπτική σύμφωνα με την οποία όλος ο φυσικός κόσμος είναι ιερός. Ο Βουδισμός, από την άλλη, έφερε μαζί του τις δικές του μυστικιστικές παραδόσεις για υπερφυσικές οντότητες και έννοιες οι οποίες συγχωνεύτηκαν με το ήδη υπαρκτό φολκλορικό υλικό που υπήρχε στην Ιαπωνία. Τα Bodhisattvas για παράδειγμα και τα πεφωτισμένα όντα που προστατεύουν και καθοδηγούν τη ζωή στο εξελικτικό της μονοπάτι κατάφεραν να ενταχθούν στο γιαπωνέζικο φολκλόρ και έτσι να εμπλουτίσουν την πολυποίκιλτη ομάδα των Yosei με τα χαρακτηριστικά τους.
Κανείς ωστόσο δεν αρνείται το γεγονός πως οι μύθοι και οι θρύλοι που περιβάλλουν τα Yosei έχουν τις ρίζες τους στις αρχαίες γιαπωνέζικες παραδόσεις που ξεκινάνε από την παλαιολιθική εποχή και που μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά για πολλές χιλιάδες χρόνια. Αυτές οι ιστορίες υπηρετούσαν ως μέσα επεξήγησης φυσικών φαινομένων, ως μαθήματα ηθικής φύσης αλλά και ως φορείς πολιτιστικών αξιών και νοοτροπιών. Υπό αυτή την οπτική, τα Yosei δεν είναι απλά και μόνο φανταστικά όντα αλλά λειτουργούν και ως φορείς συμβολικών μηνυμάτων. Εκπροσωπούν την πολύ στενή αλληλοσύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στην ανθρωπότητα και στη φύση και δίνουν έμφαση στη σημασία της αρμονίας και του σεβασμού που πρέπει να νιώθουμε προς τον κόσμο που μας περιβάλλει. Επίσης, η αλληλεπίδρασή μας μαζί τους πραγματεύεται πολιτιστικές αξίες όπως είναι η καλοσύνη, οι αρνητικές επιπτώσεις της απληστίας και οι αναπόφευκτες και αλυσιδωτές συνέπειες των πράξεων μας.
Kitsune
Στη συνέχεια αυτού του άρθρου θα σας μιλήσω για τα πιο γνωστά από εκείνα τα φευγαλέα πλάσματα. Θα ξεκινήσω λοιπόν από τα Kitsune, τα μαγικά πνεύματα-αλεπούδες που ζουν για πολλές χιλιάδες χρόνια, έχουν τη δυνατότητα ν’ αλλάζουν εμφάνιση κατά βούληση και συχνά σχετίζονται με την καλοτυχία, την εξυπνάδα και την πνευματική σοφία. Σύμφωνα με σχετικούς μύθους και θρύλους είναι αγγελιοφόροι των θεών και προστάτες της Ινάρι, της θεότητας του ρυζιού και της γεωργίας. Επίσης, όταν παίρνουν τη μορφή μιας όμορφης αιθέριας και νέας γυναίκας, παντρεύονται θνητούς και συνήθως τους καθοδηγούν σε μονοπάτια αυτοβελτίωσης και πνευματικής ανάπτυξης. Φυσικά, τα Kitsune είναι και πανούργα και δεν θα διστάσουν καθόλου να τιμωρήσουν κάποιον θνητό ή θνητή που θα αψηφήσει τους συμπαντικούς κανόνες της ολιγάρκειας, της αρετής και της συμπόνιας. Όσο πιο προχωρημένη ηλικία έχουν δε, αποκτούν και περισσότερες ουρές που συμβολίζουν την αυξανόμενη μυστικιστική τους δύναμη αλλά και τη σοφία που αποκτούν.
Tengu
Εκτός από τα Kitsune, εξίσου γνωστά είναι και τα Tengu τα οποία είναι όντα πανίσχυρα που απεικονίζονται συχνά με μακριές μύτες και πτηνόμορφα χαρακτηριστικά. Αυτά τα πλάσματα ενσαρκώνουν θετικές αλλά και αρνητικές απόψεις του σύμπαντος καθώς εκπροσωπούν ουράνιες αλλά και γήινες δυνάμεις. Διαθέτουν υπερφυσικές ικανότητες: Μπορούν να μεταμορφωθούν σε οτιδήποτε θέλουν, γνωρίζουν τα πάντα όσον αφορά τις πολεμικές τέχνες και ελέγχουν τα στοιχεία της φύσης. Επίσης λέγεται ότι έχουν πολύ στενή σχέση με τα δάση και τα βουνά.
Lorogumo
Ένα εξίσου παράξενο Yosei είναι το Jorogumo: Πρόκειται για υπερφυσικά τέρατα που έχουν τη μορφή αποπλανητικών γυναικών-αραχνών. Σύμφωνα με τους θρύλους που αναφέρονται σε αυτά, τους αρέσει να μαγνητίζουν με την ομορφιά τους ανυποψίαστους άνδρες προτού αποκαλυφθούν με την πραγματική τους μορφή. Έχουν επομένως την ικανότητα της μεταμόρφωσης και μπορούν να υφαίνουν περίπλοκες και εντελώς ρεαλιστικές ψευδαισθήσεις προκειμένου να παγιδέψουν τα θύματά τους. Λέγεται επίσης ότι φέρνουν κακοτυχία και κίνδυνο σε όποιον τα δει.
Tsukumogami
Τα Tsukumogami, παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον: Είναι αντικείμενα καθημερινής χρήσης τα οποία, καθώς συμπληρώνουν πολλές δεκαετίας ύπαρξης, φορτίζονται με ζωή και νοημοσύνη και αρχίζουν και αποκτούν μια μορφή αυτονομίας. Τα αντικείμενα αυτά μπορεί να είναι σανδάλια, ομπρέλες, τσαγιέρες ή ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Τα πνεύματα που ριζώνουν και αναπτύσσονται μέσα τους είναι γνωστά για την πανούργα και σκανταλιάρικη φύση τους και μπορούν να προκαλέσουν χάος σ’ ένα σπιτικό ή εναλλακτικά να ευλογήσουν τους ανθρώπους που τα χρησιμοποιούν. Οι σχετικές παραδόσεις θυμίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό αντίστοιχες αφρικανικές και ευρωπαϊκές δοξασίες για παλιά αντικείμενα που «στοιχειώνονται», που αποκτούν μια δική τους μυστική ζωή και τελικά επηρεάζουν τη μοίρα των κατόχων τους. Ποιος δεν έχει ακούσει ιστορίες για καταραμένα κοσμήματα, για σπαθιά φημισμένων πολεμιστών, ακόμα και για σύγχρονα αυτοκίνητα που άλλοτε προστατεύουν και άλλοτε εξοντώνουν τους ιδιοκτήτες τους; Στον πολιτισμό της Ιαπωνίας πάντως, τα Tsukumogami κατέχουν περίοπτη θέση γιατί υπογραμμίζουν την πανάρχαια ανιμιστική αντίληψη πως κάθε αντικείμενό έχει και από μια ψυχή.
Shikigami
Τα Shikigami είναι πνεύματα που επικαλούνται και χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που ασκούν τη μυστική μαγική τέχνη του onmyoji. Αυτά τα πνεύματα λειτουργούν ως προστάτες και υπηρέτες τους και τους βοηθούν να εκτελέσουν με επιτυχία μαγικές τελετές και να φτιάξουν μαγικά ξόρκια. Έχουν διάφορες μορφές και υπερφυσικές ικανότητες και μπορούν να εμφανιστούν με τη μορφή ενός ζώου αλλά και ως αιθέρια όντα. Είναι σχεδόν ταυτόσημα με τα familiars των Ευρωπαϊκών μαγισσών, τα πνεύματα-βοηθοί των αρχαίων Σαμάνων και τα «δαιμόνια» που λέγεται ότι βοηθούν τους ακόλουθους του «αριστερού μονοπατιού» εκείνους που ασκούν τη μαύρη μαγεία, στην εκτέλεση των σκοτεινών τους πράξεων. Στις γιαπωνέζικους παραδόσεις πάντως, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε τελετές μαντείας αλλά και εξορκισμού.
Σε πολλούς από τους θρύλους και τις ιστορίες που αφορούν τα γιαπωνέζικα Yosei ανακαλύπτουμε ότι τα περισσότερα από αυτά κατοικούν στο αιθερικό βασίλειο ενός ιερού βουνού που ονομάζεται Hōrai. Τα συγκεκριμένα αυτά όντα είναι ασύγκριτα αγνά, δεν γερνάνε ποτέ γιατί είναι εντελώς αθώα και δεν διαθέτουν καθόλου κακία μέσα τους.
Kijimuna
Στη θρησκεία Ryukyuan της Οκινάουα λατρεύονται τα Kijimuna, τα πνεύματα των δέντρων. Αυτά τα πονηρά και παιχνιδιάρικα Yosei λέγεται ότι ζουν μέσα σε συγκεκριμένα δέντρα, ειδικά τα δέντρα banyan. Τα Kijimuna απεικονίζονται ως μικρόσωμα ανθρωποειδή όντα με λαμπερά πράσινα μαλλιά και τους αρέσει να διασκεδάζουν με τους εαυτούς τους αλλά και με άλλους. Οι θρύλοι επισημαίνουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν με τους ανθρώπους και την σκανταλιάρικη φύση τους πράγμα που τα κάνει συμπαθητικά αλλά και απρόβλεπτα συγχρόνως. Σίγουρα μας θυμίζουν πολύ τις αρχαιοελληνικές Δρυάδες αλλά και τα πνεύματα των δέντρων των Βόρειο-Ευρωπαϊκών παραδόσεων.
Στις μέρες μας τα Yosei δεν έχουν ξεχαστεί. Ζουν και βασιλεύουν στη καρδιά της Γιαπωνέζικης κουλτούρας όπου εμφανίζονται σε anime και manga, σε βίντεο κλίπς, σε λογοτεχνικά έργα καθώς και σε κινηματογραφικές ταινίες. Η παρουσία τους είναι το ίδιο έντονη με αυτή των elves που έχουν εδραιωθεί για τα καλά στην ψυχαγωγική κουλτούρα του δυτικού κόσμου. Ίσως γιατί τόσο αυτά, όσο και τα Ευρωπαϊκά τους ανάλογα, αντλούν τη ζωτικότητα τους από έναν πυρήνα αλήθειας που υπερβαίνει τα όρια του χώρου και του χρόνου….
Πηγές:
- https://oldworldgods.com/japanese/japanese-yosei/
- https://fairiesandbeyond.com/blogs/fairies-and-beyond-blog/yosei-exploring-the-enigmatic-japanese-fairy-realm
- https://ultimatepopculture.fandom.com/wiki/Y%C5%8Dsei
- https://www.wordhippo.com/what-is/the-meaning-of/japanese-word-1dfcca540d77abf08fe7122c4d3209d718633de4.html
+ There are no comments
Add yours